INTERVIEW JOKE GUNS
SmåBUS is een internationaal festival voor auteurs en illustratoren van kinder – en jeugdliteratuur in het binnenland van Zweden, niet zo heel ver van waar Astrid Lindgren is opgegroeid. Heb ik dat juist samengevat?
Dat klopt zo ongeveer. We worstelen een beetje met het woordje festival. Het is meer een vakconferentie. Maar het is ook een feestje met lezingen en workshops die niet zo doorsnee zijn, met een tentoonstelling, met onverwachte ontmoetingen en impulsen, een warme kinder- en jeugdliteraire douche …
Dit jaar vindt de 2de editie plaats en is het thema ‘courage & vulnerability’, moed en kwetsbaarheid. Vanwaar de keuze voor dat thema?
We hebben moed en kwetsbaarheid nodig. In een wereld die wel erg veel uitdagingen kent, kunnen wij, kinderboekenmensen, het verschil maken. Dat klinkt misschien pretentieus maar het mag gezegd worden!
De moed uit ons thema, dat is de moed van ons allemaal in een wereld die ons vaak moedeloos maakt. Dat zijn de moedige schrijvers die personages tot leven wekken die beklijven, die kinderharten kunnen raken.
In de mooiste kinder-en jeugdliteratuur vinden we bovendien vaak de moed terug om kwetsbaar te zijn.
Wanneer je naar ons website kijkt, zie je al gauw dat moed en kwetsbaarheid in zowat elk programmapunt terug te vinden zijn, steeds op een andere manier.
De diepgang die we zo kunnen creëren, zorgt hopelijk voor heel veel inspiratie bij onze deelnemers!
Astrid Lindgren, haar boeken en levensvisie, zijn de inspiratie/basis voor het festival. Waarin vinden we Astrid allemaal terug op SmåBUS?
Astrid is hier echt overal.
SmåBUS 2023 gaat door op Sörängen Folkhögskola, een plek die zo uit een van Astrid Lindgrens boeken geplukt kan zijn.
Het thema van dit jaar is in bijna al haar boeken terug te vinden.
En dan hebben we natuurlijk ook de uitstap naar Astrid Lindgrens Näs en Sevedstorp (Bolderburen).
De deelnemers die er de eerste keer ook bij waren noemen dit liefkozend “het schoolreisje”.
Het is een conferentie met de bedoeling auteurs en illustratoren bij elkaar te brengen om te netwerken, van elkaar te leren en mogelijks ook samen te werken. Hoe stellen jullie dit allemaal in het werk?
We houden de conferentie bewust klein. Zo leggen mensen makkelijker contact met elkaar. Dat we nu voor de tweede keer een volkshogeschool kiezen (waar deelnemers en sprekers van begin tot eind verblijven) is ook een bewuste keuze. Je ontmoet hier enkel SmåBUS mensen, niemand anders. En wie rust wil, kan zich zonder problemen op de eigen slaapkamer terugtrekken.
Van de eerste editie hebben we geleerd dat het programma wat minder intensief mocht zijn. Nu is er tussen de lezingen en workshops wat meer ademruimte. Bovendien hebben we een vrijblijvende portfolio avond ingelast waar mensen hun eigen werk kunnen presenteren.
Zijn er voorbeelden van projecten of samenwerkingen die zijn voortgekomen uit de vorige SmåBUS in 2018?
Dit jaar verschijnen meerdere boeken die uit de eerste SmåBUS conferentie gegroeid zijn. Wat een zalig gevoel!
Een Nederlandse illustrator heeft een boek gemaakt met een Zweedse auteur. Een ander project, van een Nederlandse auteur en een Zweedse illustrator, heeft wat vertraging opgelopen. Geduld is een schone zaak.
Ik kijk ook erg uit naar het resultaat van de samenwerking van Vlaamse auteur Kirstin Vanlierde en de Zweedse illustrator Lo Granqvist. Naast mijn eigen tekentafel hangt onder andere een originele Granqvist, ik ben fan.
En verder zijn er, uit een kleine conferentie, prachtige vriendschappen gegroeid. Mensen ontmoeten elkaar, live en online, vaak!
Op het programma prijken gelauwerde en veel vertaalde Zweedse én internationale namen. Denk aan Marit Törnqvist, Richard Câmara. Ook niet minder dan 4 Belgen komen hun werk voorstellen in een workshop of talk. Hoe werd het programma gecureerd?
Ik stel het hele programma samen.
De mensen die ik boek, moeten eerst en vooral heel goed zijn in wat ze doen. En daarnaast moeten het ook fijne mensen zijn, samenwerkers, delers.
Wanneer het programma in mijn hoofd zit, praat ik erover met collega’s uit Vlaanderen en Zweden. Wat vinden zij ervan? Is er evenwicht?
Jij bent zelf auteur van kinder – en jeugdliteratuur en actief als vertaler, schrijfcoach en recensent. Naar wie kijk jij persoonlijk het meeste uit om te horen of aan het werk te zien?
Ik kijk uit naar de lezing van de Duitse auteur Maike Stein. Haar boek Ein halber sommer heeft veel indruk op me gemaakt. De Belgen heb ik eerder al aan het werk gezien natuurlijk.
De workshop van de Finse Malin Klingenberg wil ik ook graag bijwonen, maar aangezien er meerdere workshops simultaan lopen, kan dat lastig worden.
Tijdens de zomer is er ook een tentoonstelling samengesteld met werk van deelnemende illustratoren in Näs, de geboorteplaats van Astrid Lindgren. Inspiratie voor de expo is het onbevreesde personage met een groot hart Madieke, die in meerdere boeken van Lindgren voorkomt. Hoe werd de expo op poten gesteld?
Bij de eerste editie van SmåBUS stapte ik gewoon op de CEO van Astrid Lindgrens Näs af en vertelde ik, heel brutaal, wat ik voor ogen had. Weigeren was geen optie.
Het initiatief kwam dus geheel van mij. Heel veel ritjes naar daar. Lobbyen, praten, proberen, onderhandelen.
Dat Näs me deze keer zelf contacteerde; “jullie stellen hier toch weer tentoon!”, doet enorm veel deugd.
Alle aan de tentoonstelling deelnemende illustratoren kiezen een favoriet fragment uit Madieke. Dat illustreren ze en verzenden ze vervolgens naar Zweden.
Op dit moment hebben we meer dan de helft van de illustraties al binnen. Komende week gaan de eerste werken naar de lijstenmaker.
De tentoonstelling is een hele zomer lang op Astrid Lindgrens Näs te zien. Tijdens SmåBUS 2023 (“het schoolreisje”) bezoeken we de tentoonstelling en komt er waarschijnlijk, net als de vorige keer, fijne pers op af.
Er is deze keer ook een pedagogisch onderdeel aan gekoppeld. Kinderen die de tentoonstelling bezoeken, kunnen schrijven/knutselen rond Madieke.
Kunnen illustratoren nog steeds werk insturen?
Dat kan helaas niet meer. De beschikbare plaatsen waren heel snel weg.
Er viel vorige maand iemand af, maar die werd gelijk door een deelnemer op de wachtlijst vervangen.
Deelnemen aan de conferentie kan nog wel, zowel als auteur als als illustrator. Enkel de tentoonstelling en de workshop van Richard Câmara zijn volzet.
Hoe zijn jullie op de huidige locatie, een school in Nässjö (Småland) beland?
De eerste editie zaten we op een andere, wat luxueuzere volkshogenschool. De prijzen gingen daar schrikbarend de hoogte in. Het moet nog wel betaalbaar zijn voor onze deelnemers!
Nässjö was een evidente nieuwe keuze. Met een veel groter Bolderburen-gehalte bovendien.
Auteurs en illustratoren kunnen zich kandidaat stellen voor een residentie van 2 weken in 2024. Kan je alvast iets meer vertellen over die residentie?
Deze residentie is enkel voor deelnemers aan SmåBUS 2023.
Het is een duo-residentie, waarbij de deelnemers elkaar op SmåBUS hebben leren kennen, uit twee verschillende landen komen en gezamenlijk een haalbaar kinderboekenproject indienen. De projecten moeten begin september binnen zijn. De residentie zal waarschijnlijk in mei of september 2024 lopen, maar in overleg met de deelnemers kan er steeds wat geschoven worden.
Hoe belangrijk is deAuteurs voor jou en SmåBUS?
Ik ben een deAuteurs-lid van het eerste uur. Toen ik na onze emigratie naar Zweden met heerlijk gekke plannen op de proppen kwam, kon ik gelijk op deAuteurs rekenen. Sindsdien werken we samen. Er zijn al een paar geweldige deAuteurs-residenties geweest, en voor de eerste SmåBUS kwam Gerda Dendooven naar hier voor een gesmaakte lezing. Dit jaar brengen jullie Pieter Gaudesaboos mee. We kijken er al naar uit!
Is er al een volgende SmåBUS in de maak?
Nog niet. Helaas heeft de politiek hier een nogal heftige ruk naar rechts gemaakt. Conferenties waarin de kwetsbaarheid van de mens, tolerantie en respect, centraal staan, grijpen steeds vaker naar subsidies. Of een derde SmåBUS haalbaar wordt, is nog niet duidelijk. Maar SmåBUS 2023 wordt ongelooflijk goed!
En wat mogen niet-Zweden zich voorstellen bij ‘fika’?
Koffie. Heel veel koffie.
Met wat lekkers erbij.
Daar zijn we heel goed in, hier in Zweden.
